Öfke nedir, nasıl oluşur, başa çıkarbilir miyiz ?

Öfke, yoğunluğu küçük bir irite olma durumundan şiddetli ve büyük bir kızgınlığa kadar değişebilen ve bütün insanlar tarafından yaşanan temel bir duygu durumudur.

Tıpkı diğer duygularda olduğu gibi öfke sırasında bedende bir takım fizyolojik ve biyolojik değişimler oluşmakta, kalp atışı ve kan basıncı artmaktadır.

Öfke duygusu hissedildiği sırada yüz ifadesi değişir ve kızarabilir. Nefes hızlanır ve ses yükselebilir. İçsel ya da dışsal pek çok durum nedeniyle öfke ortaya çıkabilir. Günlük hayatta birlikte olduğumuz insanlara (iş arkadaşımız, eşimiz), karşılaştığımız olaylara (trafik, kuyrukta beklemek vb.) ya da tamamen kimseyle paylaşmadığımız kişisel problemlerimize öfkelenebiliriz.

Öfkenin ne sıklıkla, ne yoğunlukla ve ne uzunlukta yaşanacağı kişiden kişiye hatta toplumdan topluma bile farklılık göstermektedir. Kimi insanlar çabucak öfkelenirken aynı olay karşısında başka biri hiç öfkelenmeyebilir ya da diğerine göre daha az öfkelenebilir.

Bazı insanlar öfkelendiklerinin son derece farkındayken başkaları farkında olmayabilir. Araştırmalar bir yetişkinin günde ortalama üç kere öfkelendiğini ve sesini yükselterek ya da başka yöntemlerle öfkesini ifade ettiğini ortaya koymaktadır. Bu kadar yaygın ve hissedilmemesi imkansız bir duygu olmasına rağmen, öfke, istenilmeyen ve olumsuz olarak görülen bir duygudur.

Yaygın olarak bilinenden farklı olarak öfkenin yapıcı olarak bulunduğu durumlarda mevcuttur. Temel olarak öfke duygusu, çevrede bir şeyin yolunda gitmediği hakkında bir sinyaldir. Eğer doğru bir şekilde ifade edilirse yanlışı düzeltmek için gerekli olan dikkatin ve motivasyonun ortaya çıkmasını sağlamaya yardımcı olur.

Öfkenin yapıcımı yoksa yıkıcımı ortaya çıkacağı aslında öğrenilen bir şeydir. Örneğin, bazı insanlar küçüklükten itibaren öfkenin kendine ya da etrafına zarar vererek ifade edildiğini öğrenmiş olabilirler. Bu kişilerin benzer şekillerde öfkelerini açığa çıkarmaları kaçınılmazdır. Hatta öfkenin böyle ifade edilmesi gerektiğini normal bile karşılayabilirler.

Öfkenin kontrolsüz ifade edilişi ise çoğu zaman yıkıcı bir etki yaratır. Öfkenin ifade edilişi, kendi üzerinizde olumsuz bir etki yaratmaya başladığında, karşınızdaki insanlara zarar verip, aslında hiç de istenilmeyen bir davranışa dönüştüğünde ve bu davranış kolayca engellenemediğinde öfke kontrolünden bahsetmek gerekebilir.

Öfkenin ifade edilişi kontrol edilebilmekle birlikte 'öfke kontrolü' öğrenilebilen bir beceridir.

RealAge / Uzman Psikolog özge Altan Aytun